Мемлекеттік сатып алулар порталындағы мәліметтерді талдау барысында Оралдағы облыстық кардиология орталығының жүк лифтін сатып алу келісімшартына қатысты бірқатар заң бұзушылық анықталды. Бұл мәселе қоғам белсендісі, заңгер Бауыржан Зәкидің назарына ілігіп, мұның себебін білу мақсатында құқық қорғау органдарына жолданды, деп хабарлайды Skifnews.kz ақпарат порталы.
Келісімшарттың күмәнді тұстары
2024 жылғы 28 қарашада облыстық кардиология орталығының директоры Арман Байдеуов пен "Казахстанская лифтовая компания Казлифт" ЖШС-нің басшысы Тимур Нурмагамбетов №283 келісімшартқа қол қойған. Құжат бойынша медициналық мекемеге 70,6 млн теңгеге төрт жүк лифті (әрқайсысы 17 662 400 теңге) жеткізілуге тиіс болған.
Техникалық сипаттамаға сәйкес, лифтілер:
- 2024 жылы шығарылған жаңа өнім болуы,
- 12 желтоқсанға дейін толық жеткізілуі,
- Ескі лифтіні демонтаждау және жаңасын монтаждау жұмыстарымен бірге берілуі қажет болған.
Алайда, сипаттамада сатып алынатын өнімнің нақты маркасы "LGS" моделі және өндіруші компания "Казлифт" ЖШС екені көрсетілген. Бұл мемлекеттік сатып алу заңнамасына қайшы келетін шектеу ретінде қарастырылуы мүмкін.
Шарт орындалды ма?
2024 жылғы 26 желтоқсанда облыстық кардиология орталығы порталда келісімшарт толық орындалғанын растаған. Бұл шешімнен кейін мердігер компанияға 70,6 млн теңге бюджет қаражаты аударылған. Бірақ 2025 жылғы 3 наурыздағы жағдай бойынша ғимаратта жаңа лифт орнатылмаған. Қоғам белсендісі Бауыржан Зәки өзі барып көрген соң, ауладағы ағаш қораптарда AVIALIFT Alibi-L3 маркалы лифтілер жатқаны анықталды. Бұл өнім Ресей мен Қытай бірлесіп өндіретін жабдық болып шықты.
Зерттеу барысында avialift.ru сайтындағы бағалар бойынша осы модельдегі лифтінің бір данасы шамамен 8 460 000 теңге тұратыны белгілі болды. Ал мемлекеттік сатып алу келісімшарты бойынша оның бағасы екі есеге қымбат — 17 662 400 теңгеге бағаланған.
Құқықтық салдары қандай болуы мүмкін?
Заңгер Бауыржан Зәкидің айтуынша, бұл жағдайда бірнеше заңбұзушылық бар:
- ҚР Қылмыстық кодексінің 189-бабы (Сенiп тапсырылған бөтен мүлiктi иемденiп алу немесе талан-таражға салу);
- ҚР Қылмыстық кодексінің 361-бабы (Лауазымдық өкiлеттiктерді теріс пайдалану).
Заңгердің сөзінше, келісімшарт бойынша мерзім бұзылғандықтан, мердігер "Казлифт" ЖШС 2 331 436 теңге көлемінде айыппұл төлеуі тиіс болған. Бірақ кардиология орталығы бұл соманы өндіріп алмаған.
Айта кеткен жөн, осыған ұқсас келісімшарт 2024 жылғы 23 қыркүйекте Көпбейінді облыстық балалар ауруханасы мен "Казлифт" ЖШС арасында жасалған. Бірақ бұл мекеме заң бұзушылықтарды дер кезінде анықтап, мердігерді сотқа берді. 2025 жылғы 13 ақпанда сот шешімімен "Казлифт" ЖШС мемлекеттік сатып алулардың жосықсыз қатысушысы деп танылды.
Облыс әкімі Нариман Төреғалиев пен қала әкімі Мұрат Байменов бұл мәселеден бейхабар ма?
Бұл келісімшарттың жүзеге асырылуы жергілікті биліктің назарынан тыс қалуы мүмкін емес. Облыс әкімі Нариман Төреғалиев пен Орал қаласының әкімі Мұрат Байменов облыстық кардиология орталығындағы 70,6 млн теңгенің қалай жұмсалғанын білмеді ме? Әлде бұл көз жұма қаралған жүйелі заңсыздық па?
Басқа өңірлерде мұндай жемқорлық схемалары ашылып, жауаптылар жазаланғанда, Батыс Қазақстан облысындағы бұл жағдай қалайша назардан тыс қалғаны түсініксіз. Егер жергілікті билік бұл істен хабардар болып, әрекет етпесе, олардың да жауапкершілігі қаралуға тиіс.
Қоғамдық бақылау және тергеу қажеттілігі
Қазіргі уақытта "Казлифт" ЖШС 2024-2025 жылдары жалпы сомасы 736,7 млн теңгеге 26 келісімшарт жасаған. Оның тек 5-і ғана 164 млн теңгеге орындалған. Демек компанияның 21 келісімшартының заңдылығын тексеру қажеттігі туындап отыр.
Осыған байланысты қоғам белсендісі Бауыржан Зәки ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметіне ресми хат жолдап, аталған іс бойынша тергеу жүргізуді, мемлекеттік қаражаттың мақсатты жұмсалуын қадағалауды, сондай-ақ Арман Байдеуов пен Тимур Нурмагамбетовті қылмыстық жауапкершілікке тартуды талап етті.
Мемлекеттік қаражаттың тиімді жұмсалуы мен заң бұзушылықтарды болдырмау – қоғамның басты назарында болуы тиіс. Бұл істің әділ тергеліп, тиісті тұлғалардың жауапқа тартылуы маңызды. Алдағы уақытта бұл мәселеге қатысты құқық қорғау органдарының қандай шешім қабылдайтыны белгісіз, бірақ қоғам тарапынан бақылау жалғаса берері анық.