Ұлытау облысы Мәдениет, тілдерді дамыту және архив ісі басқармасының қолдауымен Ұлытау облысының тарихи-археологиялық музейінің ұйымдастыруымен «Сыр сақтаушы сандық» атты этнографиялық көрменің тұсауы кесілді .
Мәдениет, тілдерді дамыту және архив ісі басқармасының басшысы Мағжан Еренғайыпұлы, «Қазақмыс» корпорациясы жанындағы Ардагерлер кеңесінің және «Қазақтың Кетбұқасы» қоғамдық бірлестігінің төрағасы Төлеген Нұрмағамбетұлы, Ұлытау ауданының құрметті азаматы, Қазақстанның құрметті журналисі Батырбек Тыныштықбайұлы көрменің лентасын қиып, өз тілектерін білдірді. «Ақ әжелер» ансамблінің көркемдік жетекшісі Шүкір Әбдіғалиқызы ашылу салтанатына шашу шашты.
Ұлытау облысының тарихи-археологиялық музейінің қорында сандықтың бірнеше түрі бар. Құнды дүниені жинау 1981 жылдан басталады. Кезінде Жезқазған облысының Ағадыр, Шет, Ақтоғай, Ұлытау, Жезді, Жаңаарқа аудандарына жасалған этнографиялық бағыттағы экспедиция нәтижесінде бірнеше құнды дүние табылған. Қазіргі таңда музейде 30 сандық бар.
Сандықтың түрлері жасалуына, көлеміне, тұрмыста пайдалану қажеттілігіне қарай жағылан, абажа, әбдіре, қолсандық, бөгіребас деген түрге бөлінеді екен. Кезінде алтын қолды шеберлер сандықты зиянкес жәндіктер, кеміргіштер кіре алмайтындай мықты етіп жасаған.
Сандықтар көрмесімен экскурсия бөлімінің басшысы Эльвира Ғалымқызы таныстырды.
Музей қорындағы сандықтар әр ғасырдан сыр шертеді. Музейдегі құнды сандықтың бірін Жаңаарқа ауданының тұрғыны Раушан Төлегенова тапсырған екен. Көздің жауын алған жиһаз қызыл матамен қапталып, мыс қаңылтырмен көркемделген.
1981 жылы музей қызметкерлері мұражай қорын толықтыру мақсатында өңірге көптеген этнографиялық экспедиция жасайды. Сол жылы Қарсақбай кентіне жасаған этнографиялық экспедицияда Есмағамбет әулетінен бағалы сандық табылып, музей қорына алынған. Бұл сандықты әулеттің үлкені 1906 жылы Меккеден әкелген екен. Безендірілуінде де айырмашылық бар. Ай және жұлдызбен өрнектеліп, ислам дініне тән қолтаңба бедерленген.
Жеңіс ауылының тұрғыны, Матай бидің қызы Бөпе Матаева әкесінің тұрмысында қолданған, ХІХ ғасырдың аяғына жататын асадал сандығын музей қорына табыстаған. Атауының өзі «ас адал» сөзінен шыққан. Азықты да сақтайтын, жиһазды да жинайтын шкаф сияқты жасалған.
Құнды жәдігердің бірі – 1918 жылғы кебеже. Музей қорына Шеңбер ауылының тұрғыны Айтжан Қойлыбаева өткізген. Осы аталған кебеже қыз жасауымен келген екен, қақпағы кезінде киізден қапталған.
Көрмеге сән беріп тұрған бағалы сандықтың тағы бірі қасбеті сүйектен жасалған, өрнектермен қапталған кебеже. Аталған кебежені музейге Қарсақбайдың тұрғыны Құлжан Тәжібаев өткізген. Бұл кебежені әкесі Тәжібай Атбасар жәрмеңкесінен 1913 жылы сатып алған екен. Тағы бір кебежені Қарқаралы тұрғыны Бикен Өтеева 1985 жылы музей қорына тапсырыпты.
Көрмеге Мәкен Төрегелдин атындағы Жезді кентіндегі тау-кен және балқыту ісі тарихы музейінің қорынан алынған Данияр ұстаның «жағылан» сандығы қойылған. Бұл – қыздың жасауына арналып жасалған сандықтың түрі. Көлемі кішірек болады, жұқа тақтайшалардан жасалып, көбінесе бұзау терісімен қапталады. Ұлытаулық қолөнер шебері Кәрібайұлы Данияр ұстаның тері сандығы әулетінде жүз жылдан аса уақыт сақталып келген.
Көрмедегі сандықтың астына қойылатын жүк аяқ ХІХ ғасырда жасалған. Жезді аумағында өмір сүрген Тасмағанбет ұстаның төл туындысы.
Өткен ғасырдың тоқсаныншы жылдарда жасалған сандықтар да орын алған.
Жақсы істі жасап жатқан адамдардың жанына жалау болып келген Жезқазған қалалық мәслихатының төрағасы Раушан Қапарова, Республика партиясы Ұлытау облысы филиалының төрағасы Светлана Оңғарбаева ата-бабадан қалған мұраны дәріптеген музей қызметкерлерінің жұмысына алғыс айтты.
Қазіргі таңда лазерлік құрылғымен заманауи түрде ұлттық құндылықтарды жасап, насихаттап жүрген 11-сынып оқушысы, Сәтбаев қаласы әкімі грантының иегері Ескендір Ардақұлы өзі жасаған сандығын Ұлытау облысының тарихи-археологиялық музейі көрме залының басшысы Зағира Шорақызына табыстады.
Облыстық, қалалық байқаулардың жеңімпазы «Ақ әжелер» ансамблінің орындауындағы халық әні «Беу, айдай», Т.Қалмағамбетов атындағы Жезқазған филармониясының әншісі, Әміре Қашаубаев атындағы республикалық әншілер байқауының лауреаты Ардақ Мұқышевтің орындауындағы Т.Рахимовтың «Қазағым-ай» әні, «Шалқыма» өнер академиясының вокалдық тобының орындауындағы «Наурыз» әні көрерменнің жүрегіне жылы шуақ құйды. «Сандық жайлы не білесіз?» сұрақ-жауап ойыны да тақырыппен қабысып жатты. Жауабын тапқандарға сыйлықтар ұсынды.
Сандық үй жиһазы ғана емес, киелі бұйым. Ішіне кәделі сыйларды сақтаған. Сандық ашар деген жоралғы бүгінгі күнге дейін сақталған. Сонау бабадан келе жатқан өнерді дәріптеп, дәстүрді жалғастыра беруге бұл көрменің берер тағылымы мол.
Ұлытау облысы